Hollandse waterlinies
Water als verdediging
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) gebruikten de Staten van Holland en Utrecht voor het eerst water om zich te verdedigen.
Ze lieten grote delen van het laaggelegen landschap onderlopen.
Zo maakten ze een linie van water waarachter de troepen zich verschansten: de waterlinie.
Oude linie
Een laag van zo’n 40 centimeter was genoeg om het land moeilijk begaanbaar te maken voor voertuigen, mensen en paarden. Het water was te ondiep om op te varen. En wegen, sloten en obstakels waren op afstand niet te zien als ze onder water stonden.
Er ontstond een linie van onder water te zetten gebieden, versterkt met verdedigingswerken. Die is later de Oude Hollandse Waterlinie genoemd.
Nieuwe linie
De stad Utrecht lag buiten de oude linie. Begin 19e eeuw ontstond de Nieuwe Hollandse Waterlinie: 85 kilometer lang, van Muiden tot aan de Biesbosch. Een ingenieus systeem van sluizen, inundatiekanalen en bestaande wateren en waterkeringen. Op zwakke en strategisch belangrijke plaatsen werden forten en kazematten gebouwd.
Linie in stelling
Tussen 1815 en 1940 was de Nieuwe Hollandse Waterlinie een onneembare vesting. Drie keer is de linie in stelling geweest:
- Tijdens de Frans-Duitse Oorlog (1870-1871).
- In de Eerste Wereldoorlog (1914-1918). Een Duits spionagerapport meldt dat de waterlinie heeft voorkomen dat Duitsland ons aanviel.
- Rond 1939 in de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog. Helaas bleek het systeem toen verouderd: de Duitsers vlogen er gewoon overheen.
De Duitsers gebruikten de Nieuwe Hollandse Waterlinie voor het laatst tijdens de Tweede Wereldoorlog (1940-1945). Rond 1944 zetten ze delen van de waterlinie onder water om de bevrijders te stoppen.
Grootste rijksmonument van Nederland
Tegenwoordig zijn de waterlinies vooral mooi, door de historische gebouwen in het bijzondere landschap. Het Hollandse Waterlinies zijn het grootste rijksmonument van Nederland en dat staat op de UNESCO Werelderfgoedlijst.
